تعریف:
پنل های حسی یا Sensory Panel، روشی برای بررسی تمام جنبه های محصولات هستند که ارزیابی محصولات از نظر ظاهر، طعم، حس دهان و مزه را فراهم می کنند.
انواع پنلیست:
پنل های حسی به سه دسته هستند، آموزش دیده، نیمه آموزش دیده و پنل مصرفی :
- پنل آموزش دیده: یک پنل آموزش دیده متشکل از تعداد کمی از اعضاست (5 تا 10 نفر) که باید با دقت انتخاب و آموزش داده شوند.
- پنل نیمه آموزش دیده: این پانل معمولا از حدود 25 تا 30 عضو تشکیل شده است که تا حدی با کیفیت و طبقه بندی محصول مورد نظر آشنا هستند.
- پنل مصرف کننده: اعضای پنل مصرف کننده یا آموزش ندیده باید نماینده گروه های سنی، جنسیتی، نژادی و درآمدی مصرف کننده بالقوه باشند که به طور تصادفی انتخاب می شوند. بطور معمول بیش از 80 عضو برای تشکیل یک پنل مصرف کننده مورد نیاز است.
انواع تست حسی:
تست های متفاوتی با توجه به شرایط انتخاب می شوند.
Difference or discriminative tests:
آزمون تفاوت برای تشخیص تفاوت بین دو یا چند نمونه طراحی شده است. انواع تست تفاوت:
Paired Comparison Test:
یک تست دو محصولی (مثلاً A و B) است و وظیفه پنل این است که آن ها را با هم مقایسه کند. و تشخیص دهد که آیا نمونه ها مشابه هستند یا خیر. مقایسه زوجی معمولا برای مقایسه تکنیک های فرآوری جدید و قدیمی، تغییر مواد تشکیل دهنده در یک محصول.، آزمایش ترجیحات مصرفکننده و موارد دیگر کاربرد دارد.
Duo-trio Test:
یک آزمون مقایسه زوجی اصلاح شده است. در این تست، یک نمونه که به عنوان مرجع شناسایی می شود.، ابتدا برای ارزیابی در اختیار اعضای پنل قرار می گیرد. و دو نمونه کدگذاری شده، که یکی از آن ها مشابه مرجع است.، ارائه می شود و از شرکت کننده خواسته می شود. که مشخص کند کدام یک از این دو نمونه با نمونه مرجع یکسان است.
Triangle Test:
یک تست سه محصولی است که در آن تمام نمونه ها کدگذاری می شوند. و وظیفه پنل این است که تعیین کند کدام دو، شبیه تر هستند یا کدام یک با دو مورد دیگر متفاوت تر است.
Multiple Sample Test:
آزمونی که بیش از 3 محرک را شامل شود.، به عنوان آزمون نمونه چندگانه طبقه بندی می شود.
Scoring:
در این روش، امتیاز معینی به هر ویژگی حسی داده می شود. روش امتیازدهی به دلیل تنوع، سادگی و سهولت در تجزیه و تحلیل آماری، بیشترین استفاده را در بین تمام روش های حسی دارد.
Ranking:
در روش رتبه بندی دو یا چند نمونه در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفته و از آن ها خواسته میشود. آن ها را بر اساس شدت یک ویژگی خاص بصورت صعودی یا نزولی مرتب کنند.
Hedonic Rating:
در روش لذتگرا، حالت های روانشناختی دوست داشتن. و دوست نداشتن در مقیاس درجه بندی اندازهگیری میشوند.
Descriptive Analysis:
شامل ارائه توصیفات کمی از یک محصول با در نظر گرفتن تمام حس هایی است. که درک می شود: مانند حس بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی، حرکتی و غیره.
Acceptance/Preference Testing:
این تست به اندازه گیری علاقه یا ترجیح برای یک محصول اشاره دارد. اولویت را می توان مستقیما با مقایسه دو یا چند محصول با یکدیگر اندازه گیری کرد.